Türkiye’nin, Afrika’nın beşinci büyük ekonomisi olan Fas’a makine ve aksamları ihracatı yüzde 28artarak 117 milyon dolara.. 

Türkiye’nin, Afrika’nın beşinci büyük ekonomisi olan Fas’a makine ve aksamları ihracatı yüzde 28artarak 117 milyon dolara yükseldi. Sanayileşmeyeönem veren Fas’ın başlıca ithalat kalemleri arasında makine ve aksamları yer alıyor.

Kuzey Afrika’da yer alan ve dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas’ın ekonomisini ayakta tutan başlıca unsurlar; tarım, imalat, balıkçılık, turizm sektörü gelirleri ve dış ülkelerde çalışan Faslıların ülkeye getirdikleri dövizlerdir. Ülkede ekonomik aktivite Kazablanka ve Rabat etrafında yoğunlaşırken, hükümet az nüfuslu bölgelerdeki iş imkanlarını geliştirmek amacıyla yatırım
teşvikleri uyguluyor. Çeşitli önlemlere karşın köyden kente göç Fas’ta önlenemeyen sorunların başında geliyor. 1980’li yıllardan itibaren Fas, IMF ve Dünya Bankası ile işbirliği içinde başarılı bir ekonomik reform sürecine girerek; dış ticaret rejiminin liberalleştirilmesi, yeni yatırım kanunu, özelleştirme programı ve  bankacılık sisteminin iyileştirilmesinegibi düzenlemeler gerçekleştirdi. Fas ekonomisinin son 10 yılda tarım ve fosfat sektörlerine olan bağımlılığı azalarak imalat ve hizmet sektörlerinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’daki payları arttı. GSYİH, tarım sektörünün performansına göre yıllar itibariyle değişkenlik göstermeye devam ediyor. Fas orta gelir düzeyinde bir ülke olarak kabul ediliyor.

Kişi başı milli gelir 2009 yılında 4.542 dolar iken 2011 yılında 4.990 dolar olarak kaydedildi. GSYİH’nin yaklaşık üçte ikisi  hizmetler sektörüne dayanırken; imalat sektörü GSYİH’nin yaklaşık yüzde 13’ünü, tarım sektörü GSYİH’nin yaklaşık yüzde 12’sini, madencilik sektörü ise GSYİH’nin yaklaşık yüzde 4’ünü oluşturuyor. Fas’ın ihracat yaptığı başlıca ülkeler; Fransa, İspanya, Hindistan, İtalya, Brezilya, ABD olarak sıralanırken; ithalatında sırası ile Fransa, İspanya, Çin, ABD, Suudi Arabistan önde gelen tedarikçileridir. Türkiye Fas’ın ihracatında 11., ithalatında 13. sırada yer alıyor. 2011 yılında ülkenin en fazla ihraç ettiği ürün grubu 3,5 milyar dolar ile 85. fasılda bulunan elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve parçaları oldu. Fas’ın diğer önemli ihracat kalemleri ise; örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları; gübreler, inorganik kimyasal müstahsallar, organik, inorganik bileşiklerdir. Aynı yıl ülkenin toplam ithalatından en fazla payı ise 27. fasılda bulunan mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları alırken; ikinci sırayı 84. fasıldaki makine ve aksamları aldı. 85. fasıldaki elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve parçaları ise listenin üçüncü sırasındadır. Fas’ın diğer önemli ithal kalemleri ise; motorlu kara taşıtları; traktör, bisiklet, motosikletlerdir.

FAS-TÜRKİYE SERBEST TİCARET ANLAŞMASI 

Türkiye ile Fas arasında 2004 yılında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması, 1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe girdi. Anlaşmaya ekli protokol hükümlerine göre, uygulanan gümrük vergi oranlarının karşılıklı olarak iki ülke arasında tedricen indirilmesi süreci ise 1 Ocak 2015’te tamamlanacak. Söz konusu anlaşmanın yürürlüğe girmesinin de olumlu etkisiyle, her yıl biraz daha gelişen Türkiye-Fas ilişkileri; dış ticaretin yanı sıra müteahhitlik hizmetleri pazarı ve yatırım olanakları açısından da Türkiye için büyük önem taşıyor. Türkiye’nin Fas’a ihracatı 2012 yılında yüzde 10 artarak 1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aynı yıl söz konusu ülkeye, 84. fasıl itibariyle makine ve aksamları ihracatımız yüzde 28 artışla 117 milyon dolara yükseldi. Makine ve aksamları sektörü, Fas’ın 36 milyar dolar tutarındaki genel ithalatından aldığı yüzde 10 pay ile 2. sırada bulunuyor. Makine ve aksamları sektöründe faaliyet gösteren firmalarımız için potansiyel taşıyan Fas’ta; tarım sektörünün modernizasyonuna da önem verildiğinden, bu alandaki makine ve ekipman da ihtiyaç duyulan ürünler arasındadır. Büro ve matbaa makineleri, pompalar, vanalar, soğutma makineleri, iş makineleri, türbinlerturbojetler, özel amaçlı makineler Fas’ın makine ve aksamları sektöründe önemli ithal kalemleri arasında yer alır. Türkiye Fas’ın makine ve aksamları sektörü ithalatında ilk on ülke arasında bulunuyor.

FAS’IN İHRACATINDA İLK SIRADA FRANSA VAR
Makine ve aksamları ürün grubu 2010 yılında Fas’ın ihracatından yüzde 1,5 pay aldı. Fas’ın 2010 yılında makine ihracatı yüzde 35,6 artarak 267 milyon dolar oldu. Fas 2010  yılında makine ve aksamları sektöründe 97,6 milyon dolarla en fazla Fransa’ya ihracat gerçekleştirdi. Fransa’ya yönelik ihracat artışı yüzde 48,6 olarak kaydedildi. Fransa’yı ikinci sırada 20,5 milyon dolarla İsveç takip ederken Fas’ın 2009 yılına göre 2010’da İsveç’e gerçekleştirdiği ihracattaki artış oranı yüzde 3931,9 oldu. Listenin üçüncü sırasında bulunan İspanya’ya 2009 yılında 15,9 milyon dolar değerinde ürün gönderilirken bu rakam 2010 yılında yüzde 22,5 artışla 19,5 milyon dolar oldu. Fas’ın 2010 yılında makine aksamları ihracatını en fazla artırdığı ülke yüzde 3931,9 ile İsveç oldu. Türkiye Fas’ın ihracat gerçekleştirdiği ülkeler listesinin 43. sırasında yer aldı.

Türkiye 2009 yılın - da Fas’tan 1,2 milyon dolarlık ürün ithal ederken bu rakam 2010 yılında yüzde 70,8 azalarak 0,3 milyon dolar değerine geriledi. Fas’ın 84. fasılda en fazla ihracat gerçekleştirdiği ilk üç ürün grubu sırasıyla; turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri; yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı ve dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb.  oldu. Fas’ın ihracatında 2010 yılında en fazla artış yüzde 626,5 ile turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri kaleminde gerçekleşti. Söz konusu ürün grubunda Fas’ın 2010 yılı ihracatı 103,7 milyon dolar oldu.

2010 YILINDA 3,8 MİLYAR DOLARLIK İTHALAT GERÇEKLEŞTİRDİ
Fas’ın 2010 yılında genel ithalatında makine aksamları mal grubunun aldığı pay yüzde 10,7 olarak kaydedildi. Fas’ın 84. fasıl bazında makine  ithalatı 2010 yılında bir önceki seneye göre yüzde 5,1 düşüş göstererek 3,8 milyar dolara geriledi. Fas’ın makine
aksamları ithalatında ilk sırada 741,9 milyon dolarla Fransa yer aldı. İkinci sırada bulunan Çin’den yapılan ithalat, 2009 yılında 533,3 milyon dolarken bu rakam 2010 yılında yüzde 13,6  artarak 605,5 milyon dolar seviyesine yükseldi. Üçüncü sırada bulunan İspanya’dan yapılan ithalat bir önceki yıla oranla yüzde 14,1 azalarak 2010 yılında 474,7 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2010 yılında Fas’ın ithalatını en fazla artırdığı ülke yüzde 82,2 ile Avusturya oldu.

Avusturya’dan 38,2 milyon dolar değerinde ürün ithal  yaptığı ülkeler listesinin 10. sırasında yer aldı. Fas 84. fasıl itibarıyla en fazla otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri ürün grubunda ithalat gerçekleştirdi. 2009 yılında söz konusu ürün grubunda 358,5 milyon dolarlık ürün ithal ederken bu rakam 2010 yılın da yüzde 10 artışla 394,6 milyon dolar oldu. İkinci sırada bulunan toprak, taş, metal, cevheri vb. ayıklama, eleme vb. için makineler kaleminde Fas, 2010 yılında 385,3 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirdi. Fas’ın en fazla ithal ettiği ürünler listesinin üçüncü sırasındaki dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb. kalemindeki ithalatın değeri 2010 yılında 228,8 milyon dolar olarak kaydedildi. Yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı; yüzde 31,7 ile Fas’ın 2010 yılında en fazla ithal ettiği ürün grubu oldu.

TÜRKİYE’NİN MAKİNE İHRACATI YÜZDE 28 ARTTI
Türkiye’nin Fas’a gerçekleştirdiği makine aksamları ihracatı 2012 yılında yüzde 28 artış gösterdi. Fas ile Türkiye arasındaki makine ve aksamları dış ticaret hacmi de 2012 yılında yüzde 28 oranında ilerleme kaydederken dış ticaret dengesi de yüzde 28,2 arttı. 2012 yılında Türkiye’nin Fas’a ihraç ettiği ürünlerin değeri 117,4 milyon dolar oldu. 2011 yılında bu rakam 91,7 milyon dolar seviyesindeydi. 84. fasılda buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu  cihazlar ve ısı pompaları 2012 yılında 34,6 milyon dolarla en fazla ihraç edilen ürünler listesinin ilk sırasında bulunuyor. Listenin ikinci sırasında yer alan klima cihazları (motorlu bir vantilatör ile nem ve ısıyı değiştirmeye mahsus tertibatı olanlar) kaleminde Fas’a gönderilen ürünlerin değeri 2012 yılında 9,4 milyon dolaroldu. Üçüncü sırada bulunan kaldırma, elleçleme, yükleme, boşaltma, makineleri (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler) kalemi aynı zamanda Türkiye’nin 2012 yılında Fas’a en fazla ihraç ettiği ürün grubu oldu. 2011 yılında 0,8 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilen söz konusu kalemde, 2012 yılında yüzde 989 artışla 9 milyon dolar değerinde ürün ihraç edildi.

Türkiye’nin 84. fasıl itibarıyla 2012 yılında Fas’tan en fazla ithal ettiği ürün grubu santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre
edilmesine veya arıtılmasına mahsus makine ve cihazlar oldu. 2011 yılında 61,5 bin dolarlık ithalat yapılan söz konusu kalemden, 2012 yılında yüze 43,4 artışla 88,2 bin dolarlık ürün ithal edildi. Listenin ikinci sırasında bulunan dokumaya elverişli elyafın hazırlanması, eğirme, katlama, bükme ve ipliklerin hazırlanmasına mahsus makineler ürün grubunda 2011 yılında ithalat yapılmazken, 2012 yılında 73 bin dolarlık ürün ithal edildi. Fas’tan en fazla ithal edilen ürün grubu listesinin üçüncü sırasında bulunan dokuma ipliklerin, mensucatın yıkanması, temizlenmesi, kurutulması, ütülenmesi, sarılması, katlanması vb. için makineler kaleminde ise 2011 yılında ürün ithal edilmemişken, 2012 yılında 49,4 bin dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Fas’tan yapılan ithalattaki en yüksek artış yüzde 1150,8 ile sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve sıvı elevatörleri  ürün grubunda yaşandı. Söz konusu kalemde 2012 yılında 3 bin dolarlık ürün ithal edildi. 2012 yılı itibarıyla Fas’tan gerçekleştirdiğimiz makine ve aksamları ithalatının toplam değeri yüzde 1,1 artışla 341,4 bin dolar olarak kaydedildi. 2011 yılında bu rakam 337,8 bin dolardı.

“FAS RAHAT BİR PAZAR” 

MELİH ŞEHİRLİUĞUR 

MAKİNE DIŞ TİCARET BÖLGE SORUMLUSU
“Firmamız un, irmik ve yem üretim makineleri imalatında 45 yıllık tecrübe ve kalitesiyle sektörde ismini ispatlamış bir kuruluş. Her türlü un, irmik ve yem makinesi üreten firmamız; kompak ve endüstriyel un değirmenlerini her kapasitede anahtar teslimi tesis olarak üretme, montaj ve çalıştırma gücüne de  sahiptir. Ayrıca Uğur makine olarak yaptığımız tesislerde müşterilerimizin isteğine göre, üretim ve bakım eğitimi hizmeti de veriyoruz. Dünyanın çeşitli ülkelerine ihracat yapan firmamız 2003 yılından itibaren Fas’a
da ürünlerini ihraç etmeye başladı. Hali hazırda Fas’ta sekiz adet müşteriyle çalışıyoruz. Beş müşterimize un fabrikası makineleri tedarik ederken üç müşterimize de komple tesis kurduk. Bunların haricinde talep üzerine yedek parça tedariki, bakımonarım ve tesislerde kapasite artırımı alanlarında da hizmet sağlıyoruz. Fas bizim için oldukça rahat bir pazar. Bugüne kadar ödemeler, akreditasyon ve benzeri konularda herhangi bir sıkıntıyla karşılaşmadık.” 
“FAS’TA BETON SANTRALLERİ KURUYORUZ”
FİDAN YİĞİT
MEKA BETON SANTRALLERİ İHRACAT UZMANI
“Ankara’da 1987 yılında iş ve inşaat makineleri imalatı ile faaliyete başlayan Meka Beton Santralleri; daha sonra sektördeki birçok kuruluşa beton santrali üreterek önemli tecrübeler kazandı. Hazır beton üreticisi firmalar başta olmak üzere; ülkemizdeki çok sayıda lider firmanın beton santralleri Meka tarafından kurulmuştur. Hazır beton üreticilerinin beklenti ve isteklerini proje-teşvik aşamasından; kuruluş, çalıştırma ve işletme maliyetlerine kadar yakından takip eden firmamız, hazır beton üreticileri ile kurduğu diyalog ve işbirliğini her geçen gün daha da geliştirmek için çalışmalarını sürdürüyor. Tasarım, parça imalat ve temini, komple üretim kalitesi ve işçilik, montaj, çalıştırma, eğitim ve satış sonrası teknik servis hizmetlerindeki kalitesiyle müşteri odaklı çalışma anlayışı; Meka Beton Santralleri isminin ülkemiz sınırlarını aşmasını da sağladı. Bugün dünyada 60’tan fazla ülkeye ürünlerimizi ihraç etmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Fas’ta bu kapsamda beton santrali ve yedek parçaları ihraç ettiğimiz bir pazar konumunda. Yaklaşık yedi-sekiz yıldır, firmamız acenteleri vasıtasıyla Fas’ta faaliyet gösteriyor ve düzenli bir satış operasyonu yürütüyor. İhracat süreçlerimizde bugüne kadar herhangi bir problemle karşılaşmadık.”

“HİDROLİK EKİPMAN İHRAÇ EDİYORUZ”
MUSTAFA ÖZKAVAK
HİDROMAS PAZARLAMA MÜDÜRÜ 

“Fas pazarlama ağımıza 2011 yılında dahil ettiğimiz bir ülke. Söz konusu tarihten bu yana başta teleskopik ve hidrolik silindirler olmak üzere; aracın hareket almasından durmasına kadar kullanılan, ürettiğimiz tüm hidrolik ekipmanları ihraç ediyoruz. Zaman
zaman her ihracatçı firmanın yüz yüze geldiği vergi, gümrük ve lojistikle ilgili küçük çaplı sorunlar haricinde; İhracatımız nispeten yeni olmasına rağmen Fas’ta bugüne kadar herhangi bir büyük sıkıntıyla karşılaşmadık.”