Güney Amerika kıtasının kuzey kıyısında yer alan Guyana, doğuda Surinam, güneydoğu, güney ve güneybatıda Brezilya, batıda ise Venezuela ile komşu. Okyanus kıyısındaki bu küçük Güney...
Güney Amerika kıtasının kuzey kıyısında yer alan Guyana, doğuda Surinam, güneydoğu, güney ve güneybatıda Brezilya, batıda ise Venezuela ile komşu. Okyanus kıyısındaki bu küçük Güney Amerika ülkesi, Amerika kıtası tarihinde önemli bir yere sahip. 
Denizaşırı seferlerde üs olarak kullanılabilmesi ve birçok yere uygun ulaşım şartlarına sahip olması sebebiyle tarih boyunca çeşitli istilalara maruz kalan; değişik zamanlarda İspanyol, Hollanda ve İngiliz işgali altına giren ülkenin devlet olarak tarihi, 1831’de Demerara, Essoquibo ve Berbice bölgelerinin birleşerek Guyana’yı oluşturmasıyla başlıyor. 1834’e kadar nüfusunu sadece İngiliz ve yerlilerin meydana getirdiği bir devlet olan Guyana’ya, bu tarihte 240 bin civarında tarım işçisi de getirilmiş. Bundan sonraki iki yüzyıl sosyoekonomik bakımdan zayıf bir İngiliz sömürgesi olarak var olan Guyana, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’ndan fiili olarak etkilenmese de gelişimi daha da yavaşlamış. 1953’te İngiltere’nin yardımıyla hızlı bir gelişme dönemine giren ülkede iki parti arasındaki rekabet ise İngilizlerin Guyana’ya tam bağımsızlık vermesini geciktiren en önemli etken olarak gösteriliyor. Guyana ancak 26 Mayıs 1966’da İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth of Nations) üyesi bir devlet olarak bağımsızlığına kavuşurken, Guyana’yı meydana getiren üç devlet, iç işlerinde hükümete bağlı olarak, bugün de ülke yönetiminde ayrı eyaletler statüsünde varlığını sürdürüyor. Guyana, fiziki özellikleri bakımdan kıyı, orman ve savana olmak üzere üç bölgeye ayrılıyor. Kıyılar denizden itibaren 10-60 kilometre genişliğinde bir şerit ve denizden birkaç yüz metrelik irtifada olan alçak alanlarken, kıyı kısımları bu özelliği nedeniyle özel bant ve bariyerlerle korunuyor. Bu bölgeden iç kısımlara doğru gidildikçe ormanların başladığı ülkede bol yağış alan bu alanlar
toplam yüzölçümünün yüzde 85’ini kaplıyor. Güneybatıda yer alan Rupunini Bölgesi ise 200- 250 kilometre genişliğinde bir savana olarak dikkat çekici bir faunaya sahip. Ülkenin güney ve doğu bölgeleri ise dağlık ve 2772 metreyle Guyana’nın en yüksek noktası Roraima Dağı da burada yer alıyor. Guyana’da yaygın olarak görülen akarsuların tamamı iç bölgelerden doğarak, Atlas Okyanusu’na dökülüyor. Brezilya sınırından doğan Essequibo, ormanlık bölgeden doğan Demerera ve Berbice ile Brezilya-Guyana-Surinam sınırlarının kesiştiği yerden doğarak Surinam sınırını oluşturan Corantay, ülkenin en büyük nehirleridir. Topoğrafik şartlar sebebiyle bu akarsular aynı zamanda birçok çağlayan da oluştururken, Demerera üzerindeki Büyük Şelale, Corantay üzerindeki Tiger ve Potaro üzerinde 225 metre yüksekliğindeki Kaietaur bunlar arasında en önemlileridir. Ülkenin, okyanus kıyısında ve ekvatora çok yakın bir yerde olması sebebiyle iklim, herhangi bir tipe tam anlamıyla uygunluk göstermese de hâkim iklim türünün tropikal olduğu söylenilebilir: Kıyı bölgeleri devamlı yağış alır ve Alize rüzgârlarının etkisindedir. Bu bölgedeki başkent Georgetown’da yıllık sıcaklık ortalamaları 28°C dolayındayken, yıllık yağış ortalaması ise 2500 milimetre seviyesindedir. İç bölgelerde ise sıcaklık gittikçe düşer: Ormanlık bölgede yağış ortalaması 3000 milimetreye çıkmakla birlikte, sıcaklık 25°C civarındadır. Savana bölgeleri her iki bölgeden de ayrı, kurak bir iklime sahiptir. İç bölgelere uzanan nehirler de savan bölgelerin iklimi üzerine etki ederek bu alanları ılıman hale getirir. Genel bitki örtüsünü, Guyana’nın büyük bir kısmını kaplayan ormanlar oluşturur. Okyanus kıyısında ve savana bölgelerinde de buralara özgü bitkiler yetişir. Mangrov ise denize yakın bölgelerin en önemli bitki örtüsüdür.
HİNT ASILLILAR ÇOĞUNLUKTA
Demerara ve Berbice Nehirleri bölgesinde çıkarılan boksit ve diğer bölgelerde çıkarılan manganez, altın ve elmas, ülkenin en önemli yer altı zenginlikleridir. 2016 yılı rakamlarına göre 773 bin 303 kişinin yaşadığı ülke halkını yerliler, İngiliz asıllılar, siyahiler ve Hint asıllılar oluşturuyor. Bunların içerisinde en kalabalık olanı ise yüzde 55 oranıyla Hint asıllılardır.
Ülkenin en büyük şehri başkent Georgetown’ken nüfusun dörtte biri de burada yaşıyor. Resmi dilin İngilizce olduğu Guyana’da yerliler kendi dillerini kullanmaya devam ediyor. Avrupalılarla birlikte ülkeye gelen Hıristiyanlık günümüzde yüzde 57,4 oranıyla en yaygın dinken, ülkede yüzde 27,4 oranında Hindu ve yüzde7,2 oranında İslam inancına sahip insan bulunuyor. Nüfusunun yüzde 85’i okuryazar olan ülkede 1000 kişiye 24 öğretmen düştüğünü söylemeliyiz. Ayrıca, Guyana’da yükseköğrenim imkânı bulunmasına rağmen bu çağdaki öğrenciler eğitimlerini genellikle Kanada ve İngiltere’de sürdürüyor.
EKONOMİ MADENCİLİĞE ODAKLI
Toplam arazinin ancak yüzde 4’ünün kültür arazisi olduğu Guyana’da, halkın geçim kaynağının büyük bölümü ve ekonominin ham madde kaynağının yarısından fazlası tarıma dayalıdır. Tarım için en elverişli bölgeler, kıyıdaki alüvyon ve nehir kenarlarındaki sulak ovalarken, Guyana’da üretim sezonu Nisan- Ağustos ve Ekim-Ocak ayları arasıdır. Tarım üretiminin büyük bölümü şeker ve pirinçten oluşurken, ülkenin yüzde 8,7’si ormanlarla kaplı olmasına rağmen ülkede orman ürünleri sektörünün gelişimi oldukça ağır ilerliyor.
Ülke ekonomisinde en büyük pay sahibi ise boksit, alüminyum, manganez, altın ve elmas üretimidir. Öte yandan nebati yağ, şeker, sigara ve ilaç da önemli sanayi kalemleri arasındadır. Eski bir İngiliz sömürgesi ve Commonwealth of Nations üyesi olması nedeniyle dış ticaret alanı kısıtlı olan ülkenin en önemli ticari partnerleri Kanada ve İngiltere’dir. Guyana’nın en önemli ihraç ürünleriyse şeker, boksit, pirinç, kereste, elmas ve altındır. Makine, işlenmiş gıda maddesi, petrol ürünleri ise en önemli ithalat kalemleridir. Guyana’nın ihracat ve ithalatı büyük oranda başkent Georgetown’dan deniz yoluyla yapılırken, ulaşım sisteminde demir yolu taşımacılığı ayrıcalıklıdır. Kıyı şehirleri arasında ve büyük nehirlerde ise yaygın olarak gemi taşımacılığı kullanılıyor.
GUYANA’NIN 2016 YILINDAKİ MAKİNE İHRACATI 78,3 MİLYON DOLAR OLDU
BM İstatistik Bölümü verilerine göre Guyana’nın makine ihracatı 2016 yılında 78,3 milyon dolar olarak kayda geçti. 2015 yılında bu rakam 31,6 milyon dolar seviyesindeydi. Guyana, makine ihracatını 2016 yılında bir önceki yıla göre yüzde 147,3 artırdı. Guyana 2016 yılında 76,2 milyon dolarla 
en fazla Trinidad ve Tobago’ya makine ihraç etti. 2015 yılında bu rakam 27,2 milyon dolardı. Guyana’nın Trinidad ve Tobago’ya gerçekleştirdiği ihracat yüzde 180,2 artarken, Guyana’nın 2016 yılında en fazla makine ihraç ettiği ikinci ülke 652 bin dolarla ABD oldu. Söz konusu ülkeye 2015 yılında 2,1 milyon dolar değerinde makine ihraç edilmişti. ABD’ye yönelik ihracat yüzde 69 azalırken, üçüncü sırada bulunan İngiltere’ye 2016 yılında 515 bin dolarlık ihracat yapıldı.
Guyana, 2016 yılında 84. fasıl itibarıyla en fazla ağır iş makine ve cihazlarının aksam ve parçaları kaleminde ihracat gerçekleştirdi. 2015 yılında söz konusu ürün grubunda 18 milyon dolarlık ürün ihraç edilirken 2016 yılında bu rakam, yüzde 271,5 artarak 67,5 milyon dolar seviyesinde kaydedildi. Listenin ikinci sırasında ise hava-vakum pompası, hava-gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör kalemi bulunuyor. Söz konusu kalemde 2015 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 580 bin dolarken, 2016 yılında bu rakam yüzde 228,3 artarak 1,9 milyon dolar seviyesinde kayda geçti. Listenin üçüncü sırasında bulunan sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri kaleminde ise 2015 yılında 153 bin dolar değerinde ihracat gerçekleştirilirken, 2016 yılında bu rakam yüzde 494,1 artışla 909 bin dolar oldu.
İTHALAT LİSTESİNİN İLK SIRASINDA TRİNİDAD VE TOBAGO YER ALIYOR
BM İstatistik Bölümü verilerine göre Guyana’nın makine ithalatı 2016 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 67,8 azalarak 287,1 milyon dolar olarak kaydedildi. Guyana 2015 yılında 891,8 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmişti.
2016 yılı rakamlarına göre Guyana’nın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında 94,8 milyon dolarla Trinidad ve Tobago yer alıyor. Söz konusu ülkeden 2015 yılında ithal edilen makinelerin değeri 15 milyon dolardı. Guyana’nın Trinidad ve Tobago’dan gerçekleştirdiği ithalat yüzde 529,9 artarken, Guyana, listenin ikinci sırasında bulunan ABD’den yüzde 3,2 azalışla 88 milyon dolarlık alım yaptı. Listesinin üçüncü sırasındaki Çin’den 2015 yılında 16,9 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Guyana, 2016 yılında ise yüzde 0,6 azalışla 16,8 milyon dolarlık makine ithal etti.
Guyana, 2016 yılında en fazla ağır iş makine ve cihazlarının aksam ve parçaları kaleminde ürün ithal etti. 2015 yılında söz konusu ürün grubunda 38,2 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilirken, 2016 yılında bu rakam yüzde 203 artarak 115,8 milyon dolar olarak kayda geçti. Listenin ikinci sırasında dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici kalemi bulunuyor. Guyana 2015 yılında söz konusu kalemde 25,6 milyon dolar değerinde makine ithal ederken, 2016 yılında bu rakam yüzde 15,5 artışla 29,6 milyon dolar oldu. Guyana’nın en fazla ithalat gerçekleştirdiği üçüncü kalem içten yanmalı, pistonlu motorların aksamparçaları oldu. 2015 yılında söz konusu ürün grubunda 11,7 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilirken, 2016 yılında bu rakam yüzde 20,4 artarak 14,1 milyon dolar oldu.
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin 84.
fasılda Guyana’ya gerçekleştirdiği makine ihracatı, 2017 yılında 832 bin dolar olarak kaydedildi. 2017 yılında bu rakam 367,5 bin dolar seviyesindeydi. Guyana’ya yönelik makine ihracatımız yüzde 126,3 artarken, Türkiye’nin Guyana’ya yönelik makine ihracatının ilk sırasında santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre edilmesine veya arıtılmasına mahsus makine ve cihazlar yer aldı. Söz konusu kalemde Guyana’ya 2016 yılında 5 bin dolar değerinde ürün ihraç edilirken, 2017 yılında bu rakam 323 bin dolar seviyesinde kaydedildi. Listenin ikinci sırasında bulunan buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu cihazlar ve ısı pompaları ürün grubunda 2016 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 134 bin dolar olarak kaydedilirken, 2017 yılında bu rakam yüzde 84,3 artarak 247 bin dolar oldu. Türkiye’nin Guyana’ya yönelik makine ihracatında ilk 10 ürün grubu listesinin üçüncü sırasında ise ev veya çamaşırhane tipi yıkama makineleri (yıkama ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dâhil) bulunuyor. 2016 yılında söz konusu kalemde 125 bin dolarlık ihracat gerçekleştirilirken, 2017 yılında bu rakam yüzde 30,5 azalarak 87 bin dolar seviyesinde kaydedildi.
Diğer yandan, TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin Guyana’dan 84. fasıl bazında makine ithalatı bulunmuyor. 2017 yılında Guyana’dan gerçekleştirilen toplam ithalatın değeri 4 milyon dolar olarak hesaplanırken, söz konusu ithalatın tamamına yakını 2606 GTİP numaralı alüminyum cevherleri ve konsantreleri ürün grubunda gerçekleşti.
