Ankara’da kurulan Türkiye’nin ilk Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’den Atılım Üniversitesi İmalat Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Bilgin Kaftanoğlu, “Türkiye’de metal şekillendirmeyle üretim, makine sektörünün gelişmesine paralel olarak gittikçe daha çok önem kazanıyor” diyor.

Ankara’da kurulan Türkiye’nin ilk Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’den Atılım Üniversitesi İmalat Mühendisliği Bölümü  Başkanı Prof. Dr. Bilgin Kaftanoğlu, “Türkiye’de metal şekillendirmeyle üretim, makine sektörünün gelişmesine paralel olarak  gittikçe daha çok önem kazanıyor” diyor.  Atılım Üniversitesi İmalat Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Bilgin Kaftanoğlu Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’yle ilgili Moment Expo’nun sorularını yanıtladı. Türkiye’de metal şekillendirme ile üretimin, özellikle otomotiv, savunma, imalat ve beyaz eşya üretim sektörlerinin gelişmesine paralel olarak, gittikçe daha çok önem kazandığını söyleyen Prof. Dr. Kaftanoğlu, “Yurt dışı gelirimizde önemli yer almaktadır. Örneğin, Almanya’da satılmakta olan her iki mengeneden biri Türkiye’de üretilmektedir” diyor. Aynı şekilde, birçok büyük otomotiv firmasının nitelikli parçalarının da metal şekillendirme (dövme, sac şekillendirme, vb.) yöntemleri ile Türkiye’de üretildiğine değinen Prof. Dr. Kaftanoğlu şöyle devam ediyor: “Bu katkıların Türkiye ekonomisine olumlu etkisi göz ardı edilemez. Bununla birlikte, özellikle Çin ve Hindistan’ın metal sektöründe gittikçe artan baskısı göz önüne alındığında, Türkiye’nin metal şekillendirme sektöründeki bu payını kaybetmemek ve daha da artırmak için araştırma geliştirme ve ürün tasarımı yönünde ilerlemesi gerektiği yadsınamaz. Bu noktada dikkate alınması gereken diğer iki husus da şunlardır: Birincisi, Türk metal şekillendirme şirketleri genelde KOBİ tabir edilen küçük ve orta ölçekli şirketlerden oluşmaktadır ve bu şirketler için yeni teknolojileri deneme ve bu konuda büyük yatırımlar yapma olanağı yoktur. İkinci olarak, yapısal açıdan Türk şirketleri metal şekillendirme sektöründe organize olamamış ve izole kuruluşlar olarak  zorluklara göğüs germeye çabalamaktadırlar. Oysa özellikle teknolojik problemler genelde tümünde benzerdir ve müşterek çözümler daha kolay olabilirken bu olanak kullanılmamaktadır. Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’nin kuruluş amacı, bu sorunlara çözüm olarak Türk metal şekillendirme şirketlerine topluca ve/ya teker teker araştırma ve geliştirme hizmeti vermek üzere sanayi ve üniversitelerin (Atılım Üniversitesi ve işbirliği içinde olacak diğer üniversiteler) işbirliği ile mevcut bilgi birikimine dayanarak bilgiye dayalı üretim teknolojilerinin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu kapsamda bakıldığında, ATILIM Üniversitesi’nde kurulan  Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi, Türk metal şekillendirme sanayiinin, uzun dönemde Çin ve Hindistan’dan gelecek olan rekabet baskılarının yanı sıra gelişmiş ülkelerden gelen teknolojik baskıya da karşı koymasına yardımcı olacaktır.”

“MİKRO VE NANO BOYUTTA ÜRETİM GELİŞTİRİLMELİ”
Prof. Dr. Kaftanoğlu ayrıca Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’nin, Türk metal sanayiine, bilgiye dayalı üretim  teknolojisinin gerçekleştirilmesi konusunda katkı sağlayacağını aktararak, “Artı değeri yüksek ürünlerin üretilmesi, yeni ve ileri malzemeler ile üretim, verimliliğin arttırılması, mikro ve nano boyutlarda ürünlerin geliştirilmesi, üretim hızının geliştirilmesi ve  inovasyon yeteneklerinin arttırılması konularında destek olacaktır” diyor. Prof. Dr. Kaftanoğlu, yürütülmesi planlanan ilk projeleri ise kapsam olarak şu şekilde planlandıklarını söylüyor: “Simülasyona Yönelik Malzeme Karakterizasyonu: Günümüzde sayısal
simülasyon kullanan metal şekillendirme şirketleri, akma eğrileri ve anizotropik pekleşme gibi malzeme verilerini yüksek meblağlar karşılığında yurtdışı kuruluşlardan elde etmektedirler. Üstelik bu verilerin doğruluğunu tartışma hakları ve fırsatları
olmamaktadır. Bu ilk proje ile bu konudaki döviz kaybı durdurulacak ve şirketlerimizin daha sağlıklı malzeme verileri almaları sağlanacaktır. Alüminyum ve Magnezyum gibi Hafif Metallerin Şekillendirilmesi: Hafif metallerin şekillendirilmesi ülkemizde çok düşük düzeydedir. Oysa dünyadaki gelişmeler hafif metallerin giderek daha fazla kullanılacağını göstermektedir. Hafif metallerin çelikler gibi şekillendirilmesi mümkün değildir. Burada düşük E-modülünden ve değişik anizotropiden kaynaklanan özel yaklaşımlar gereklidir. Bu ikinci projenin amacı, sanayimize bu konuda önderlik yapmak ve bu özel yaklaşımlara dikkat çekmektir. Kalıp Tasarımı ve Ömürlerin İyileştirilmesi: Hedeflenen üçüncü proje sanayimizin özellikle soğuk dövme konusundaki en büyük zaafına eğilecektir. Kalıpların bilgiye dayalı olarak tasarlanması ve bu şekilde ömürlerinin uzatılması bu projenin çıktısı olacaktır.”

MERKEZİN ÇALIŞACAĞI YÖNTEMLER
Prof. Dr. Kaftanoğlu, Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’nin çalışacağı bilimsel ve teknolojik yöntemler ise şu şekilde açıklıyor: Kuramsal Yöntemler: Analitik yöntemler, proseslerin anlaşılması için temel bir araç ve bilgiye dayalı üretim teknolojisinin özüdür. Bilgisayar Yöntemleri:  Modern teknoloji üretiminin vazgeçilmez aracı olan bilgisayara dayalı analizler ve sentezler en önemli çalışma araçlarından biri olacaktır. Malzeme Karakterizasyon Deneyleri: Bilgisayara dayalı sanal mühendislik hassas malzeme değerleri gerektirmektedir. Bunların tespiti özel makineler ve deneyim birikimi gerektirmektedir. Sistematik Deneyler: Bazı proseslerin her türlü sanal modelleme imkanlarına rağmen doğrudan deneysel olarak incelenmesi gerekmektedir. Özellikle
yeni malzemeler kullanıldığında veya sürtünme durumlarının belirsiz olduğu proseslerde sistematik laboratuar deneylerinin yapılması kaçınılmaz olacaktır. Prototip Üretim: Saf akademik çalışmalardan farklı olarak Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’ nde üretimin gerçekleşmesinin sınanması için mutlaka prototip üretim yapılması gerekecektir. Ön-Seri-Üretimi: Üretimdeki sorunların birçoğu seri üretim hatlarında ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, mutlaka ön-seri denilen üretimin Merkez tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir.” Türkiye’nin metal şekillendirme teknolojilerinde, imalat aşamasında Avrupa ile karşılaştırıldığında çok farklı bir konumda olmadığına da değinen Prof. Dr. Kaftanoğlu, “Ancak yeni ürünlerin ve teknolojilerin geliştirilmesi konusunda Avrupa’ya göre daha geridedir” diyor. Türkiye’de Ar-Ge’nin yeni yeni gelişmekte  olduğuna da vurgu yapan Prof. Dr. Kaftanoğlu, firmaların bu yönde yerleşik bir geleneği bulunmadığını söylüyor. “ Metal Şekillendirme Mükemmeliyet  Merkezi ülkemizdeki bu boşluğu doldurmak için kurulmuştur.”

METAL ŞEKİLLENDİRME MAKİNE İLİŞKİSİ
Metal Şekillendirme işlemlerinin çeşitli presler ( hidrolik, mekanik) ve kalıplar kullanılarak yapıldığına da değinerek makine sektörü ile ilişkisini de aktaran Prof. Dr. Kaftanoğlu, “Ayrıca preslerde kullanılan kalıplar, takım tezgahlarında talaşlı işlemler yöntemleri ile üretilmektedir” diyor. Prof. Dr. Kaftanoğlu şöyle devam ediyor: “Takım tezgahları, gene birer makinedir. Dolayısı ile, makine sektörü ve metal şekillendirme teknolojileri yakın bir ilişki içinde olup, birbirinin ayrılmaz birer parçasıdır. Birindeki teknolojik gelişme diğerini etkilemektedir.” Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’nin kuruluş amacı ve hizmet konusu dikkate alındığında, sanayi ile iç içe olması gerektiği gerçeğinin göz ardı edilemez olduğunu ifade eden Prof. Dr. Kaftanoğlu şöyle devam ediyor: “Merkez’in yürüteceği projelerin karar mekanizmasında olduğu kadar, hedeflerinin saptanması ve yönlendirilmesi, Merkez imkanlarının yönlendirilmesi ve Merkez’in yönetilmesi hususlarında da sanayi ile iç içe olması gerekliliği vardır. Bu sebeplerle, Merkez’in yönetim mekanizması içinde sadece akademik temsilciler bulunmamakta; on beş temsilcili yönetim konseyinin dokuz üyesi, bu sektörde ve özellikle Ar-Ge çalışmalarında, söz sahibi olan şirket temsilcilerinden oluşmaktadır. Bu sayede Merkez, daha dinamik bir araştırma ortamına sahip olabilmekte ve sektörün ihtiyaçlarını ön plana çıkarabilecek bir yapı oluşturabilmektedir. Ayrıca Merkez bünyesinde, tümü kendi alanlarında isim yapmış ve hem kendi ülkelerinde hem de dünyada metal şekillendirme konusunda önde gelen kişiler olan on iki üyeden oluşan Uluslararası Danışma Kurulu’da yönetim sisteminin içine yerleştirilmiş ve Merkez, bu uzman kişilerin önerileri doğrultusunda kararlar alabilecek şekilde dinamik bir yapıya kavuşturulmuştur.” Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi Kurucu Yönetim Konseyi üyeleri şu kişilerden oluşuyor: Prof. Dr. A. Erman Tekkaya (Proje Yöneticisi), Atılım Üniversitesi İmalat Mühendisliği Bölümü, Prof. Dr. Bilgin Kaftanoğlu, Atılım Üniversitesi İmalat Mühendisliği Bölüm Başkanı, Prof. Dr. Erdoğan Tekin, Atılım Üniversitesi Malzeme Mühendisliği Bölüm Başkanı, Prof. Dr. Sabri Altıntaş, Boğaziçi Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü, Prof. Dr. C. Hakan Gür, ODTÜ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Doç. Dr. Haydar Livatyalı, İTÜ Makina Mühendisliği Bölümü, Dr. Feridun Özhan, ORS, Ankara, Naki Polat, TAI, Ankara, Taner Makas, KANCA, İstanbul, Dr. Tarık Öğüt, FİGES, Bursa, Aydın Kuntay, BİAS, Ankara, S. Erkan Polat, TOFAŞ, Bursa, ve S. Bülent Yılmaz, NORM, İzmir, Şükrü Tetik, COŞ-KUNÖZ A.Ş., Bursa, Safa Bayar Yavuz, ASAŞ A. Ş., Adapazarı.  Yönetimde yer almayan KOBİ ve sanayiciler, Merkezi ziyaret ederek bilgi alabilir ve sorunlarını Merkeze getirebilir. Prof. Dr. Kaftanoğlu ayrıca, “Birlikte Ar-Ge projeleri oluşturulabilir ve Sanayi Bakanlığı ve TUBİ- TAK gibi kurumlardan destek alınabilir” diyor.

ULUSLARARASI METAL ŞEKİLLENDİRME KONFERANSI
14-15 Ekim’de gerçekleştirilecek olan I. Uluslararası Metal Şekillendirme Konferansı ve Uygulamalı Eğitim Seminerleri’ne de değinen Prof. Dr. Kaftanoğlu, şöyle konuşuyor: “Bu Konferansımızda, Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi’nin Uluslararası Danışma Kurulu üyeleri uzmanlık alanlarında birer bildiri sunacaklardır. Bu Kurul ise şu isimlerden oluşuyor: Dr. Orhan Alankuş,  KOÇ, Türkiye, Prof. K. Osakada, Nagoya Üniversitesi, Japonya, Dr. M. Hänsel, ThyssenKrupp-Presta, Liechtenstein, Prof. N. Bay, Danimarka Teknik Üniversitesi, Danimarka, Prof. Taylan Altan, Ohio State Üniversitesi, ABD, Prof. F. Micari, Palermo Üniversitesi, İtalya, Prof. K. Kuzman, Ljubljiana, Slovenya, Prof. K. Roll, Daimler AG, Stuttgart, Almanya, Prof. J.-C. Gelin, Université de Franche-Comté, Fransa, Prof. D.Y. Yang, KAIST, G. Kore, Dr.J. M. Allwood, Cambridge, İngiltere, Prof. F. Vollersten, Bremen, Almanya. Danışma Kurulu Üyeleri, kendi alanlarında dünyaca tanınmış birer otoritedir. Konferansın birinci gününde bu sunumlar yapıldıktan sonra, ikinci gününde ise Uygulamalı Eğitim Seminerleri verilecektir. Ayrıntılı bilgi http://mfce.atilim.edu.tr/ulak/ulak.htm adresinden görülebilir.”

MERKEZDE BULUNAN MAKİNELER
Prof. Dr. Kaftanoğlu, Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezinde bulunan makine ve teçhizat konusunda ise şunları söylüyor: “Merkez, araştırma geliştirme imkânları açısından, dünyada sözü geçen bir mükemmeliyet merkezi olma hedefindedir. Bu kapsamda, Merkez bünyesine katılmakta olan cihaz, teçhizat, alet ve yazılımlardan bazıları şunlardır: 30 ton 1100ºC’ye kadar deney yapabilme kapasitesine sahip eksenel çekme cihazı ve gerekli teçhizat ve yazılımları (Zwick), sac şekillendirme işlemleri için önemli yer tutan FLD testlerinin gerçekleştirilebilmesi amacıyla Erichssen Test Cihazı (Zwick BUP 600), 400 ton çift etkili hidrolik pres (Schuler), 300 ton mekanik pres (MAWI), 80 ton servo pres (Komatsu), Taramalı elektron mikroskopu (Zeiss), üç boyutlu modelleme, tersine mühendislik ve optik genleme ölçüm cihazları ve yazılımları (GOM/Atos-Tritop-Aramis), X-ışını kırınım cihazı (GE-Seifert), CNC dik işleme ve torna tezgahları, ısıl işlem fırını ve numune saklamak için buzdolapları, 112 işlemcili 336 GB RAM kapasiteli yüksek hesap kapasiteli bilgisayar, numune hazırlama teçhizatları, hassas ölçüm cihazları ve metal mikroskobi laboratuvarı, sanayide halen kullanılmakta olan metal şekillendirme sektöründe tasarım için önem arz eden hemen tüm yazılımlar. Bu teçhizatlar şu anda faal durumdadır. Önümüzdeki dönemlerde gereksinim duyulan yeni makine ve teçhizatlar eklenecektir.” Prof. Dr. Kaftanoğlu, önümüzdeki yıl 23-26 Haziran tarihleri arasında altıncısı yapılacak olan Uluslararası Makina ve Kalıp/Model Tasarım ve İmalat Kongresi ve Sergisi’ne Atılım Üniversitesi olara ev sahipliği yapacaklarını ekleyerek şöyle devam ediyor: “Sanayicilerimizi, Akademisyenlerimizi ve ilgi duyan herkesi, kongremize bildiri sunmak, kongreye, sergiye katılmak ve firmasını tanıtmak, ulusal ve uluslararası ilişkiler geliştirmek, uluslararası uzmanlarca sunulacak 50’i aşkın sunumu dinlemek için davet ediyoruz.” Kongre sırasında (25-26 Haziran 2011), uluslararası uzmanlarca verilecek Türkçe Eğitim programlarına katılabilirsiniz. Atılım Üniversitesi Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezini ziyaret edebilirsiniz.

www.diemold.org